Nasıl elde edilir? Bu soruların cevabını aramadan önce ayçiçeğini ve ayçiçeğinin ülkemizdeki konumunu değerlendirmek gerekir. Ayçiçeği dünyada ve Türkiye'de önemli yağ bitkilerinden olup, ülkemizde yaylıklarda yetiştirilir. Hemen hemen her bölgemizde yetişen ve tanelerinde yüksek oranda yağ bulunan ayçiçeği ülkemizde yağ bitkileri ekiminde pamuktan sonra 2. Sırada bulunmakta, bitkisel yağ tüketiminin %50'sini karşılamaktadır. Türkiye'nin hemen her bölgesinde kuru ve sulu şartlarda yetişebilen ayçiçeğinin adaptasyon alanları geniştir. Fakat dikim alanları yıllar boyunca 500-600 hektar civarında kalmıştır. Türkiye'de gerek nüfus artışı gerekse kişi başı artan tüketim sonucu bitkisel yağ üretiminde sürekli artış görülmektedir. Ancak artan tüketim miktarı üretim miktarını karşılayamamakta ve giderek artan bir ithalat (Dış ülkelerden alım) başlamaktadır. Son on yıl ortalamasında Türkiye'nin bitkisel yağ ihtiyacının yaklaşık &75'i ithal olarak ithal tohum ve ithal ham yağdan elde edilmiştir. Ülkemizde yağlı tohum ve margarin işleme kapasitesinin %50 dolaylarında olduğu düşünüldüğünde ithal tohum alınması daha sağlıklı karar olacaktır.

Şimdi bu sorunun cevabını arayalım. Ayçiçek yağı yapım aşamaları aslında pratik olmakla beraber basittir. Ham ayçiçeğinin yağı alınır ve rafine edilir. Bu yağa hem fiziksel hem kimyasal rafinasyon uygulanmaktadır. Bu işlemler sırayla degumming, nötralizasyon, dewaxing ve vinterizasyon, ağartma deodorizasyon uygulamalarıdır.

En baş sırada degumming vardır. Burada yığın hidratlanması yapılır. Hidratlanan yağda fosfolipidler, proteinler ve gumlar çözünürlüklerini yitirir ve bu sayede ayrıştırılmaları mümkün olur. Nötralizasyon aşamasında, ham yağda olan serbest yağ asitleri sodyum hidroksit ile sabunlaştırılır ve uzaklaştırılır.

Ayçiçek yağında 25 derecede (Oda sıcaklığında) çözünmeyen waks molekülleri bulunur ve bu moleküller yağda çökelerek bulanıklığa sebep olur. Bunun yok edilmesi için dewaxing ve vinterizasyon aşamalarından geçirilir.

Yağda bulunan renk vermekte olan pigmentlerin, kalan fosfolipitlerin, oksidasyon (Oksijenle zenginleştirme işlemi) ürünlerinin, iz metallerin ve sabun kalıntılarının absorbonla uzaklaştırılması aşamasına ağartma denilmektedir. Bu işlem 100-120 derecede 1.5-2 saat gibi bir sürede yapılır. Deodorizasyon aşamasında da yağa asitlik, tat, aroma, renk ve koku veren maddelerin uzaklaştırılması gerçekleştirilmektedir. Bu aşama, 220-250 derecede 1-8 mm Hg basınçta vakum altında yapılan bir işlemdir. İşlem sonunda yağ filtrelerinden geçirilir ve silolarda depolanır.

Bu makalemizde elimizden geldiğince Ayçiçek yağı nasıl yapılır sorusundan yola çıkarak Ayçiçek yağı yapımını ve Ayçiçek yağının ülkemizdeki durumundan bahsettik. Sizin de fark ettiğiniz üzere Ayçiçek ekimi ülkemizde yeterli seviyede değil bu ekim ve dikim çalışmalarına destek olmalıyız. Ayrıca gelecekte dışarıya bağımlı kalmamak için halkımız ithal tohum yerine yerli tohum tercih etmelidirler.

1 Yorum Yapılmış "Ayçiçek Yağı Nasıl Yapılır"